des nouvelles du front

Imprimer

Des camarades participant à un groupe de discussion à Athènes nous ont fait parvenir ce texte

La version en anglais et en grec à la suite de cette traduction

A PROPOS de Woland

Il est désagréable de parler de la signification et des objectifs d’affaires qui ont été laissées sous le tapis. Il est tout aussi désagréable de faire des déclarations publiques sur des affaires qui n’ont jamais réussi à élucider des contenus verbeux et enfumés. Quel dommage, il nous fait du chantage !
Il y a quelque temps, nous avons été informés, par Internet et non par lui-même, que l’ex camarade Woland, avec lequel nous avons milité dans le même groupe de lecture, avait été nommé à un poste gouvernemental très élevé. De cette position et du choix de l’accepter on doit en déduire ce qu’il est: un cadre de haut rang de l’État grec et du gouvernement de coalition entre gauche et extrême droite. Les services de la préservation de la misère existante que ce cadre offre « peuvent » se rapprocher de  la lutte qu’il menait précédemment contre, mais d’une manière contradictoire.

Nous, signataires de ce texte, nous sommes  rencontrés dans le  groupe de lecture mentionné ci-dessus. Certains connaissaient Woland depuis plusieurs années, certains l’ont rencontré en 2012 pour la première fois et d’autres enfin l’ont rencontré en personne en 2014 quand ce groupe de lecture a essayé de construire un environnement théorique de discussion. Woland était en effet l’un de ceux qui avait pris cette initiative. Des discussions ont été menées dans des réunions en face-à-face ainsi que par échange de courrier, tandis qu’une liste Internet était crée, plus vaste que ce qu’il en reste. La relation étroite de Woland avec un candidat député de Syriza était connu pour nous dès le début et avait été posé  comme un “travail salarié” exclusivement, ce qui n’était pas un problème étant donné le fait que l’engagement dans les activités d’un groupe de lecture n’exige pas de critères de sélection stricts des participants. Et d’autant plus que l’ex camarade participait au mouvement depuis de nombreuses années et qu’il était considéré comme suffisamment capable de repérer les “lignes rouges” . Notre erreur concernant cette partie de l’histoire fut notre confiance en lui. Au début, ce groupe de lecture traitait de la prétendue «crise» puis du rôle spécifique de l’Etat à l’intérieur. En raison du fait que (probablement) la majorité des participants se définissaient, d’une façon ou d’une autre,  dans le courant dit de la communisation, le dit groupe a maintenu une relation spéciale avec lui, en ce sens que plusieurs partie de cette théorie furent largement débattues.

Cependant, en aucun cas la communisation ne fut une condition préalable à la constitution du groupe et à son fonctionnement. Par exemple, bien que certains d’entre nous avaient dit qu’il n’y avait pas de problème à aborder ces positions théoriques, il était également clair qu’ils ne se positionnaient pas à l’intérieur de cette problématique et ne se considéraient même pas comme marxistes.
Les conditions préalables à la participation à ce groupe étaient de façon générale et théorique de cet ordre :
a) les débats ont lieu du point de vue du communisme et, par extension,
b) du point de vue de l’abolition de l’état.
À d’autres égards, et cela a été clair dès le début, tout le monde avait ses propres opinions et n’était pas limité par les opinions des autres. Au-delà de ces conditions, il n’y avait pas d’accords politiques spécifiques. Par exemple, certains d’entre nous étaient en désaccord avec Woland quand il avait proposé que les débats soient en soi un motif suffisant pour la création d’un site d’un Internet d’informations et d’intervention dans la mesure ou la crise, la lutte de classe et la révolution étaient concernés; cette entreprise aurait exigé un débat programmatique qui n’a jamais eu lieu entre nous. Par ailleurs, ce site Internet n’a jamais vu le jour, avec entre autres raisons, des tactiques dilatoires de la part de Woland lui-même, datant de l’été 2014. D’autres tactiques dilatoires ont produit une série de textes visant à créer cet environnement théorique de discussion. Tout au long de nos discussions, nous ignorions l’ascension de Woland l’intérieur du parti. La façon dont Woland a géré ses relations avec nous était carrément de l’anti-camaraderie.
Le texte introductif de cette  publication finalement impossible, informait les lecteurs que chaque texte inclus serait signé par son auteur et ne découlerait pas, ni ne constituerait une approche politique uniforme. Nous avons finalement décidé de  rendre ces textes publics, en dépit de tout ce qui a eu lieu, parce que nous croyons que leur valeur n’en a pas été diminuée.
Déjà depuis le début de l’automne 2014, l’impasse de nos réunions était absolument clair en raison des tactiques dilatoires. Juste après Noël et un peu avant les élections du 25 Janvier, un texte était envoyé à toutes les personnes directement impliquées, devant l’épuisement de nos discussions et l’impossibilité de le surmonter.
Dans ce texte, entre autres choses, il était déclaré que, même pour continuer simplement à fonctionner comme un groupe de lecture, nous devrions rendre plus concrètes nos positions et les perspectives.
Notamment, il était déclaré que:
a) notre entreprise doit se positionner dans une zone particulière -minoritaire- à l’intérieur du milieu appelé antagoniste,
b) il est nécessaire d’étendre le champ de nos débats à la critique de
la nation et au genre et, enfin, il était précisé que
c) notre opposition à la société existante devrait concerner explicitement toute tentative de la gérer, y compris par la gauche .
Le silence autour de ce texte, comme toute autre question, a tout simplement validé la fin du  groupe qui, ayant échoué à devenir essentiellement un environnement théorique de discussion, ne pouvait même plus faire semblant d’être tout simplement un rassemblement.
Pour finir ce texte totalement déplaisant, nous tenons à dire quelque chose sur la façon Woland a théoriquement justifié sa position à l’intérieur du groupe, en particulier à partir du printemps 2014 . A cette époque, l’un de nous a envoyé à la liste de la traduction en grec d’un texte de Théorie Communiste ayant pour titre «  Une séquence
Particulière », dans laquelle TC discute du nouveau paysage intérieur de la crise après les mouvements dit des Places. Depuis plusieurs mois, Woland présentait constamment ses positions précédentes comme obsolètes, affirmant que «tout cela est fini» et que «rien ne compte plus depuis que ce cycle de luttes ne mène nulle part », évitant de discuter des conséquences que sa «nouvelle» approche réservait à l’ancienne. Bien que la relation de chacun d’entre nous avec la théorie de la communisation de TC soit différente, nous n’avons jamais exclu la possibilité d’une telle discussion; non seulement sur le plan théorique, mais aussi  face à la « syrization » rapide du mouvement contestataire. Woland, en utilisant les points «aveugles» de la théorie de la communisation qu’il avait en tête, a fini de transformer
la théorie en éthique individuelle, dans une justification de ses propres choix.
Admettre que toute théorie est politique est considéré comme, et est, trivial; et précisément la qualité de cette trivialité tend à dissimuler son importance. Ce que l’on oublie facilement, c’ est que la politique ne se limite pas à des déclarations et à la conscience de ceux qui soutiennent une théorie, mais se prolonge jusqu’à la confrontation avec tout ce que la théorie, les déclarations et la conscience ne prennent pas en considération. La dimension politique de la théorie d’un groupe qui ne fait que débattre en théorie et ne peut en soi garantir ou prédéterminer les comportements individuels. Tant que la théorie reconnaît ses propres limites et ne prétend pas être quelque chose de plus, ladite condition peut même être fructueuse. Vu sous cet angle, l’expérience de ce groupe n’a pas été totalement inutile, car elle vivement souligné une impasse qui a à surmonter.

Athènes-Salonique, 29/04/15
Α.Γ., Α.Μ., Β.Κ., Γ.Γ., Δ.Μ.

ABOUT WOLAND

It is quite unpleasant to talk about the meaning and the goals of affairs that were left inside the drawer. It is equally unpleasant to make public declarations about plans that never succeeded in capturing the shapes of a room full of words and smoke. Quel dommage, il nous fait du chantage!

Some time ago, we were informed, by the internet and not by himself, that ex comrade Woland –with whom we participated in the same reading group about the state– was appointed to a very high governmental position. From this position and from the choice of accepting it proceed that the said person must be identified and confronted for what he is: a high ranking cadre of the greek state and the present coalition government between the left and the far right. The services of preserving existing misery that this cadre provides (can) relate with the affair of the struggle against it only in a antagonistic manner. Period.

We, who sign this text, first met inside the above mentioned reading group. Some have been knowing Woland for several years, others first met him in 2012 for the first time in this reading group and others first met him in person in 2014 as this reading group tried to construct a theoretical environment of discussion. Woland was indeed one of those that took over this initiative. Discussions were conducted in face-to-face meetings as well as through mail exchange, while an internet list was created that contained more than those actually met. Woland’s close relationship with a Syriza MP candidate was known to us from the very beginning and, since it was posed exclusively as “wage labour”, was not a problem given the fact that engaging in the activities of a reading group did not demand the fulfilment of any strict criteria from the part of the participants. Let alone that the ex comrade had participated in the movement for many years and was considered capable enough of discerning the “red lines” by himself. Our mistake concerning this part of the story is that we put trust in him.

At the beginning, this reading group dealt with the so-called “crisis” and then with the specific role of the state inside it. Because of the fact that (probably) the majority of the participants located themselves, one way or another, inside the so-called problematic of communisation, the said group maintained a special relationship with it, in the sense that several positions of this theory were discussed extensively. However, in no way communisation was a precondition for the constitution of the group and for the participation in it. For example, although some of us had stated that it was no problem beginning the conversation from these theoretical positions, it was also clear that they did not position themselves inside this problematic and moreover they did not even consider themselves as marxists.

The preconditions for the participation in this group were general enough and theoretical in character i.e. a) the discussion was held from the standpoint of communism and, by extension, b) from the standpoint of abolishing the state. In other respects, and this was made clear from the beginning, everyone had one’s own opinions and was not bounded by others’ opinions. Beyond these preconditions, there were no specific political agreements. For example, some of us disagreed with Woland when he proposed that the ongoing conversation was by itself a sufficient basis for the group to take over the role of setting up an internet site for the purposes of informing and intervening as far as crisis, class struggle and revolution are concerned; this venture would require a programmatic discussion, that never took place between us. By the way, this internet site never took on flesh due to, among other reasons, delaying tactics from the part of Woland himself dating from summer 2014. Similarly victim of delaying tactics became the publication of a series of texts aiming at creating this theoretical environment of discussion. Throughout our discussions we were ignorant of Woland’s ascent inside the party. The way Woland handled his relations with us was squarely anti-comradely.

The introductory text of this, eventually, impossible publication, made provisions for informing the reader that each text included would be signed by its author and would not derive from, nor would constitute a, uniform political approach. We have decided to proceed after all in making these texts public, despite all that has taken place, because we believe that their value has not been diminished at all.

Already from the beginning of autumn 2014, the dead-end of our meetings was absolutely clear due to the delaying tactics. Right after Christmas and a little before the elections of the 25^th of January, a text was sent to all directly involved dealing with the exhaustion of our discussion and the possibility to overcome it. In this text, among other things, it was stated that, even in order to simply continue functioning as a reading group, we should make our positions and prospects more concrete. Namely, it was stated that a) our venture should position itself inside a particular –minority– area inside the so-called antagonistic milieu, b) it was necessary to extend the field of our discussion in order to include the critique of nation and gender and, finally, it was clarified that c) our opposition to existing society should explicitly pertain to any attempt to manage it, the left one included. The silence about the issues that text raised, as well as any other issue, simply validated the end of a group discussion that, since it substantially failed to become a theoretical environment of discussion, it could not even pretend to be simply a meeting.

Ending this totally déplaisant text, we would like to say something about the way Woland theoretically justified his stance inside the group, especially from spring ’14 onwards. At that time, one of us sent to the list the greek translation of a text by Théorie Communiste with the title Une sequence particulière, in which TC discusses the new landscape inside the crisis after the so-called square movements. For several months, Woland constantly presented his previous positions as obsolete claiming that “everything is over” and that “nothing matters any more since this cycle of struggles leads nowhere” avoiding to discuss the consequences that the “new” approach has in store for the “old” one. Although the relationship of each one of us with TC’s theory of communisation is different, we never excluded the possibility of such a discussion; not only at a theoretical level, but also at the level of confronting the rapid syrization of the antagonistic movement. Woland, using the “blind” spots of the theory of communisation he had in his mind, ended up in transforming theory in individual ethics, in a justification of his own choices.

Admitting that every theory is political is considered to be, and is, trivial; and precisely the quality of this triviality tends to conceal its importance. What one easily skips is that politics is not confined to declarations and to the conscience of those who support a theory, but extends itself up to the confrontation with everything that theory, declarations and conscience do not take into consideration. The political dimension of the theory of a group that only discusses is theoretical and cannot by itself guarantee or predetermine individual behaviors. As long as theory recognizes its own limits and does not pretend to be something more, the said condition can even be fruitful. Viewed in this way, the experience of this group was not totally useless, since it vividly pointed to a dead-end that has to be overcome.

Athens-Salonica, 29.4.15

Α.Γ., Α.Μ., Β.Κ., Γ.Γ., Δ.Μ.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΥΣΑΡΕΣΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Είναι άχαρο να μιλάς για το νόημα και τους στόχους υποθέσεων που παρέμειναν στο συρτάρι. Όπως είναι εξίσου άχαρο να καλείσαι να πάρεις δημόσια θέση για σχέδια που δεν κατόρθωσαν ποτέ να αποτυπώσουν τα σχήματα ενός ισόγειου δωματίου γεμάτου λέξεις και καπνό. Quel dommage, il nous fait du chantage!

Πριν από λίγο καιρό πληροφορηθήκαμε, από το διαδίκτυο και όχι απ’ τον ίδιο, ότι ο πρώην σύντροφος Woland –με τον οποίο βρισκόμασταν μαζί στα πλαίσια μιας ομάδας ανάγνωσης για το κράτος– ανέλαβε ένα υψηλότατο κυβερνητικό πόστο. Από τη θέση του αυτή και από την επιλογή αποδοχής της απορρέει άμεσα ότι ο εν λόγω πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται ως αυτό που είναι: ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του ελληνικού κράτους και της παρούσας συγκυβέρνησης αριστεράς-άκρας δεξιάς. Με την υπόθεση του αγώνα ενάντια στην επικρατούσα αθλιότητα, οι υπηρεσίες συντήρησής της που παρέχει αυτό το στέλεχος (μπορούν να) συνδέονται μόνον ανταγωνιστικά. Τελεία.

Όσοι υπογράφουμε αυτό το κείμενο γνωριστήκαμε εντός και επί τα αυτά της εν λόγω ομάδας ανάγνωσης. Από εμάς, άλλοι γνώριζαν τον Woland από πολλά χρόνια πριν, άλλοι τον συνάντησαν για πρώτη φορά το 2012 στο πλαίσιο αυτής της ομάδας ανάγνωσης και άλλοι τον γνώρισαν από κοντά το 2014, καθώς αυτή η ομάδα επεδίωξε να συγκροτήσει ένα θεωρητικό περιβάλλον συζήτησης. Ο Woland ήταν μάλιστα ένας απ’ αυτούς που έλαβαν τη σχετική πρωτοβουλία. Η συζήτηση διεξαγόταν σε συναντήσεις πρόσωπο-με-πρόσωπο καθώς και ηλεκτρονικά, ενώ δημιουργήθηκε και μια ηλεκτρονική λίστα που περιελάμβανε περισσότερους απ’ αυτούς που πράγματι συναντιούνταν. Η στενή σχέση του με υποψήφιο βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε μας εξαρχής γνωστή και, από τη στιγμή που μας παρουσιαζόταν αποκλειστικά ως ζήτημα «μισθωτής απασχόλησης», δεν αποτέλεσε καταρχήν πρόβλημα, δεδομένου ότι δεν ετίθετο θέμα αυστηρών προδιαγραφών για τη συμμετοχή σε μια ομάδα ανάγνωσης. Πόσο μάλλον όταν ο πρώην σύντροφος είχε πολλά χρόνια συμμετοχής στο κίνημα και θεωρείτο ικανός να διακρίνει από μόνος του την ύπαρξη «κόκκινων γραμμών». Το λάθος μας ως προς το ζήτημα αυτό ήταν ότι τον εμπιστευτήκαμε.

Το ζήτημα που απασχόλησε την εν λόγω ομάδα ήταν αρχικά η λεγόμενη «κρίση» και κατόπιν ο ιδιαίτερος ρόλος του κράτους εντός της. Λόγω του ότι η πλειονότητα (μάλλον) των συμμετεχόντων τοποθετούνταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο εσωτερικό της λεγόμενης προβληματικής της κομμουνιστικοποίησης, η εν λόγω συζήτηση διατηρούσε μιαν ιδιαίτερη σχέση μ’ αυτήν, υπό την έννοια ότι συζητούσε εκτεταμένα διάφορες θέσεις αυτής της θεωρητικής κατεύθυνσης. Ωστόσο, κατά κανέναν τρόπο η κομμουνιστικοποίηση δεν αποτελούσε προϋπόθεση για τη συγκρότηση της ομάδας και τη συμμετοχή σ’ αυτήν. Για παράδειγμα, μολονότι κάποιοι από εμάς είχαν δηλώσει ότι δεν είχαν κανένα πρόβλημα οι συζητήσεις να εκκινούν από θέσεις αυτής της κατεύθυνσης, είχαν επίσης καταστήσει σαφές ότι δεν τοποθετούνται εντός της και μάλιστα ότι δεν θεωρούν τους εαυτούς τους καν μαρξιστές.

Οι προϋποθέσεις συμμετοχής στην ομάδα ήταν αρκετά γενικές και θεωρητικού χαρακτήρα. Δηλαδή: α) η συζήτηση γινόταν από τη σκοπιά του κομμουνισμού και, συνακόλουθα, β) από τη σκοπιά της κατάργησης του κράτους. Κατά τα άλλα, και επίσης αυτό κατέστη ρητό εξαρχής, ο καθένας και η καθεμία διατηρούσε τις ιδιαίτερες απόψεις της και δε δεσμευόταν από τις θέσεις των υπολοίπων. Πέραν των παραπάνω προϋποθέσεων, δεν υπήρχε καμιά συγκεκριμένη πολιτική συμφωνία. Για παράδειγμα, κάποιοι από εμάς διαφώνησαν με την άποψη/πρόταση που εκτέθηκε αρχικά από τον Woland, σύμφωνα με την οποία η εκτυλισσόμενη συζήτηση αποτελούσε από μόνη της επαρκή βάση για να αναλάβει η ομάδα το εγχείρημα της διαμόρφωσης και διαχείρισης ενός ιστότοπου ενημέρωσης και παρέμβασης σχετικά με την κρίση, την ταξική πάλη και την επανάσταση· κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε μια προγραμματική συζήτηση, η οποία δεν έγινε ποτέ μέσα στην ομάδα. Παρεμπιπτόντως, η δημιουργία αυτού του ιστότοπου εν τέλει δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ λόγω και της κωλυσιεργίας εκ μέρους του ίδιου του Woland από τις αρχές του καλοκαιριού 2014. Ομοίως θύμα κωλυσιεργίας έπεσε και μια έκδοση κειμένων που είχαν γραφτεί και συζητηθεί με στόχο τη δημιουργία ενός θεωρητικού περιβάλλοντος συζήτησης. Καθ’ όλη τη διάρκεια των συζητήσεων αγνοούσαμε την ανέλιξή του Woland ως στελέχους μέσα στο κόμμα. Ο τρόπος που διαχειρίστηκε ο Μάνος τις σχέσεις του μεταξύ μας ήταν ξεκάθαρα αντισυντροφικός.

Το κείμενο της εισαγωγής αυτού του, όπως αποδείχτηκε, αδύνατου τόμου φρόντιζε να ενημερώνει την πιθανή αναγνώστρια ότι τα περιεχόμενα κείμενα θα υπογράφονταν από τους συντάκτες τους και δεν απέρρεαν από, ούτε και συγκροτούσαν μια, ενιαία πολιτική προσέγγιση. Είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε εν τέλει στη δημοσιοποίηση αυτών των κειμένων παρά τα όσα έχουν μεσολαβήσει, επειδή θεωρούμε πως η αξία της δεν έχει μειωθεί ούτε στο ελάχιστο.

Ήδη από τις αρχές του φθινοπώρου του 2014 το αδιέξοδο στις συναντήσεις της ομάδας λόγω της κωλυσιεργίας ήταν απολύτως εμφανές. Λίγο μετά τις γιορτές και λίγο πριν τις εκλογές, γνωστοποιήθηκε γραπτώς στους άμεσα ενδιαφερόμενους κείμενο σχετικά με την εξάντληση της συζήτησης και την πιθανή υπέρβασή της. Σ’ εκείνο το κείμενο, μεταξύ άλλων, υποστηριζόταν πως, ακόμα και για να συνεχίσουμε απλώς ως ομάδα ανάγνωσης, θα έπρεπε να συγκεκριμενοποιήσουμε τη θέση και τις προοπτικές μας. Πιο συγκεκριμένα, υποστηριζόταν α) ότι το εγχείρημά μας θα πρέπει να τοποθετηθεί σε μια ορισμένη –μειονοτική– περιοχή του λεγόμενου ανταγωνιστικού χώρου, β) ότι το πεδίο του διαλόγου μας είναι ανάγκη να διευρυνθεί με την κριτική του έθνους και του φύλου και, τέλος, διευκρινιζόταν γ) ότι η εναντίωσή μας στην υπάρχουσα κοινωνία θα πρέπει να αφορά ρητά και τις προσπάθειες διαχείρισής της, συμπεριλαμβανομένης και της αριστερής. Η γενική σιωπή όσον αφορά τα ζητήματα που έθετε το συγκεκριμένο κείμενο, καθώς και όσον αφορά οποιοδήποτε άλλο ζήτημα, επικύρωσε απλώς το τέλος μιας ομαδικής συνάντησης που, αφού απέτυχε να γίνει ουσιαστικά θεωρητικό περιβάλλον συζήτησης, δεν μπορούσε πια να είναι ούτε καν συνάντηση.

Κλείνοντας αυτό το καθόλα déplaisant κείμενο, θα θέλαμε να πούμε κάτι για τον τρόπο που ο Woland δικαιολογούσε θεωρητικά  τη στάση του μέσα στην ομάδα, ειδικά από την άνοιξη του ’14 και μετά. Εκείνη την περίοδο, ένας από εμάς έστειλε στην εσωτερική λίστα την ελληνική μετάφραση ενός κειμένου της Théorie Communiste με τίτλο Une sequence particulière, στο οποίο η TC πραγματεύεται το νέο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί μέσα στην κρίση μετά τα λεγόμενα κινήματα των πλατειών. Ο Woland για αρκετούς μήνες μετά έθετε συνεχώς σε αχρηστία τις προηγούμενές του απόψεις υποστηρίζοντας πως «όλα έχουν τελειώσει» και πως «τίποτα δεν έχει σημασία πια, αφού αυτός ο κύκλος αγώνων δεν οδηγεί πουθενά» αποφεύγοντας να συζητήσει τις συνέπειες που η «νέα» προσέγγιση επεφύλασσε για την «παλιά». Παρόλο που ποικίλλει η σχέση που διατηρεί ο καθένας από εμάς με τη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης της TC, εντούτοις ποτέ δεν αποκλείσαμε το ενδεχόμενο μιας τέτοιας συζήτησης· όχι μόνο θεωρητικά, αλλά και στα πλαίσια της αναμέτρησης με τη ραγδαία συριζοποίηση του ανταγωνιστικού κινήματος. Ο Woland, χρησιμοποιώντας τα «τυφλά» σημεία της θεωρίας της κομμουνιστικοποίησης όπως αυτός την είχε στο μυαλό του, κατέληξε να μετατρέψει τη θεωρία σε ατομική ηθική, σε δικαιολόγηση των ατομικών επιλογών του.

Η παραδοχή ότι κάθε θεωρία έχει πολιτικό χαρακτήρα θεωρείται, και είναι, τετριμμένη και αυτή ακριβώς η ποιότητα του τετριμμένου έχει την τάση να συγκαλύπτει τη σημασία της. Αυτό που προσπερνιέται γρήγορα είναι ότι η πολιτική δεν περιορίζεται στις διακηρύξεις και τη συνείδηση όσων υποστηρίζουν κάποια θεωρία αλλά εκτείνεται και στην αναμέτρηση με όσα η θεωρία, οι διακηρύξεις και η συνείδηση αφήνουν ανεξέταστα. Η πολιτική διάσταση της θεωρίας μιας ομάδας που μόνο συζητά είναι θεωρητική και δεν μπορεί αφεαυτής να εγγυηθεί ούτε να προδιαγράψει ατομικές συμπεριφορές. Εφόσον αυτή αναγνωρίζει τους περιορισμούς της και δεν παριστάνει πως είναι κάτι περισσότερο, η εν λόγω συνθήκη μπορεί να είναι ακόμα και γόνιμη. Ιδωμένη έτσι, η εμπειρία αυτής της ομάδας δεν υπήρξε εντελώς ανώφελη αφού, αν μη τι άλλο, κατέδειξε ανάγλυφα ένα αδιέξοδο που πρέπει να ξεπεραστεί.

Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 29.4.15

Α.Γ., Α.Μ., Β.Κ., Γ.Γ., Δ.Μ.